Rusya ile Ukrayna ortasındaki savaş devam ederken Avrupalı yetkililer Rusya’nın NATO bölgesine atak düzenleme mümkünlüğünü da göz gerisi etmiyor.
Bu senaryo global siyaset alanında istikrarları alt üst edecek bir nitelik taşırken, iktisat için de yüksek maliyetli sonuçlara işaret ediyor.
Bloomberg ekonomistleri ve editörleri bu mümkün senaryoyu kapsamlı bir bilgi seti ve metodolojiyle tahlil etti. Tahlil böylesi bir durumun global iktisada maliyetinin 1,5 trilyon dolar olabileceğini gösterdi.
Rusya, Ukrayna’daki birliklerinin gereksinimlerini aşacak bir süratle top mermileri, insansız hava araçları ve füzeler üretiyor. ABD ve İsrail’in Kremlin’in müttefiki İran’a saldırması, Trump ateşkes ilan etmiş olsa da global istikrara bir darbe daha indirirken Putin’in bu hususta farklı değerlendirmeleri olduğu belirtiliyor.
NATO topraklarında bir savaş mümkünlüğü en azından Rusya’nın şimdilik kapasitesi olmadığı ve muhtemelen iki cephede birden savaşmak istemeyeceği için düşük görünüyor. Fakat birtakım Rus generaller ve üst seviye yetkililer Rusya’nın emperyal hırslarının Ukrayna ile bitmeyeceği görüşünde. Putin’in son sözleri de bu yorumları destekliyor. Putin geçen hafta Ukrayna’nın bir kısmında değil tamamı üzerinde hak tez etti.
Petersburg Memleketler arası Ekonomik Forumu’nda konuşan Putin “Rusları ve Ukraynalıları tek bir halk olarak görüyorum ve bu manada tüm Ukrayna bizimdir. Bizim bir kelamımız ya da benzetmemiz var: Rus askeri nereye basarsa orası bizimdir” sözlerini kullandı.
“Beş yıl içinde bu türlü bir savaşı değerlendirebilir”
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, Rusya’nın beş yıl içinde ittifaka yönelik bu türlü bir saldırıyı düşünebilecek pozisyonda olabileceğini öne sürerek Almanya Başbakanı Friedrich Merz ve kimi Avrupa istihbarat kurumlarının değerlendirmelerini yineledi. İkazlar, Trump’ın baskısı altındaki NATO’nun üyelerini savunma harcamalarını son on yılların en yüksek düzeyine çıkarmaya zorladığı bir devirde geldi.
Danimarka, Rusya’nın altı ay içinde komşu bir ülkeyle mahallî bir savaşa girebileceğini ve iki yıl içinde bir ya da daha fazla NATO ülkesine karşı inandırıcı bir tehdit oluşturabileceğini söyledi.
Böyle bir senaryoda NATO’nun kuzeydoğu kanadında yer alan Estonya, Letonya ve Litvanya en muhtemel müdahale noktaları olarak bedellendiriliyor. Üç Baltık ülkesi Avrupa iktisadının küçük bir kısmını oluşturuyor fakat stratejik açıdan kritik ehemmiyet taşıyor.
1,5 trilyon dolarlık maliyet
Böylesi bir savaşın siyasi ve insani büyük bir krizi de beraberinde getirecek bir gelişme olması, bunun yanında iktisada de büyük darbe vurması bekleniyor.
Bloomberg Economics, savaş bölgesindeki yıkımın direkt maliyetinin, Rusya’dan gelen arzın kesilmesiyle artan güç fiyatlarının ve finans piyasalarındaki satışların global ekonomiyi birinci yılda yüzde 1,3 daraltacağını öngördü. Bunun fiyatı da 1,5 trilyon dolar civarında. Bu tesir neredeyse Ukrayna’nın tam ölçekli işgalinin tesiri kadar. Çatışmanın öteki Avrupa ülkelerine sıçraması halinde kayıpların çok daha büyük olması öngörülüyor.
Bloomberg Economics, savaşın birinci yılının maliyetini ölçmek için bir dizi model kullanarak çatışma bölgesindeki üretim kaybının, Avrupa tedarik zincirlerindeki tesirlerin, Rus petrol ve gaz ihracatındaki azalmanın, Avrupa piyasalarındaki borçlanma makaslarının genişlemesinin, Avrupa savunma harcamalarındaki artışın ve global olarak artan belirsizliğin tesirini varsayım etti.
Analize nazaran, yalnızca Baltık ülkeleri çatışmanın birinci yılında ekonomilerinde yüzde 43’lük bir darbe öngörülüyor. Bu da Ukrayna’nın Rus işgali altındaki bölgelerinin ekonomik daralmasına eşdeğerde bir daralma olarak görülüyor.
Finlandiya, İsveç, Polonya ve Almanya üzere çatışmaya dahil olabilecek öbür Avrupa ülkelerinin de daha hudutlu fakat yeniden de kıymetli bir darbe alması bekleniyor.
Bir bütün olarak Avrupa Birliği için, daha yüksek savunma harcamalarının artan güç maliyetleri, piyasa dalgalanması ve altyapının tahribatından kaynaklanan darbeyi biraz hafifletebileceği belirtilirken bölge iktisadının yüzde 1,2 daralması ve borçlanma maliyetlerinin daha dik bir patikaya oturması öngörülüyor.
Bu senaryoda Rusya iktisadının yüzde 1’lik bir kayba uğraması öngörülüyor. Cephe sınırından daha uzakta olan lakin savunmaya daha fazla harcama yapan İngiltere’nin GSYH’sine yalnızca yüzde 0,2’lik bir darbe beklenirken piyasalardaki çalkantıların ABD’nin GSYH’sini yaklaşık yüzde 0,7; daha sıkı finansal şartlar ve yüksek güç fiyatlarının da Çin’in GSYH’sini yaklaşık yüzde 0,8 aşağı çekmesi iddia ediliyor.
