Avrupa Komitesi, 2027’nin sonuna kadar Rus gazı ve sıvılaştırılmış doğalgaz ithalatını yasaklayama hazırlanıyor.
Teklif, Moskova’nın Ukrayna’ya saldırmasından sonra AB’nin en büyük gaz tedarikçisi Rusya ile sona erecek güç münasebetlerinin nasıl yasalaştırılacağını ortaya koyacak. Reuters’a nazaran, yaklaşan teklifle alakalı Kurul içi özette, teklifin 1 Ocak 2026’dan itibaren Rus boru çizgisi gazı ve LNG ithalatı yasaklanmaya başlanacak. Devam eden kontratlar dahilinde sevkiyatların 2026 boyunca yapılmasına imkan verilecek.
Aynı vakitte teklifte, makul mukaveleler için daha uzun müddetler öngörülmesinin yasalaştırılacağı yazıyor. Bu bağlamda, 17 Haziran 2025’ten sonra imzalanan kısa vadeli Rus gazı mutabakatlarının 17 Haziran 2026’ya kadar bir yıllık geçiş süreci olacak. Özette, mevcut uzun vadeli Rus kontratları kapsamındaki ithalatın, 1 Ocak 2028’den itibaren yasaklanacağı ve bu tarihe kadar AB’nin Rus gazı kullanımının fiilen sona ereceği de yer alıyor. TotalEnergies ve İspanyol Naturgy’nin ise Rusya ile 2030’lara kadar uzanan LNG mukaveleleri bulunuyor.
Zorlayan sebep uygulanacak
AB LNG terminallerinin de gittikçe Rus müşterilere hizmet vermesi yasaklanacak. Rus gazını ithal eden şirketler de kontratlarıyla ilgili bilgileri AB ve ulusal makamlara açıklamak zorunda kalacak. AB Güç Kurulu üyesi Dan Jorgensen pazartesi günü, alınan önlemlerin şirketlerin Rusya’yla hali hazırda var olan gaz kontratlarını feshetmek için “mücbir sebep” –yani öngörülemeyen durum- hususuna dayanmalarına imkan tanıyacak kadar türel açıdan güçlü tasarlandığını söyledi.
Jorgensen, “Bu bir yasak olacağı için şirketleri yasal düşüncelere sokmayacak. Bu, yaptırımlar uygulansaydı da olacağı üzere bir zorlayıcı sebep” açıklamasını yaptı.
Rusya ile yakın politik münasebetler sürdürmeye çalışan Slovakya ve Macaristan hala boru çizgileri yoluyla Rus gazı ithal ediyor ve alternatiflere geçmenin güç fiyatlarını arttıracağını öne sürüyor. Bu iki ülke Rus güç yaptırımlarına AB üye ülkelerinin oybirliğiyle onayını gerektiren yaptırım manisi getirmeyi hedefliyor.
Bu durumu önlemek emeliyle Komisyon’un öne sürdüğü önlemler ülkelerin güçlendirilmiş çoğunluğunun ve Avrupa Parlamentosu’nun çoğunluğunun dayanağıyla kabul edilebilecek bir AB hukuksal temeli kullanacak. Başka AB ülkelerinin birden fazla yasağı desteklediklerini belirtmiş olsalar da, yetkililer kimi ithalatçı ülkelerin, şirketlerin mukaveleleri ihlal etmeleri durumunda mali cezalar yahut tahkimle karşı karşıya kalma riski konusunda tasalarını lisana getirdiğini söyledi.
Avrupa’nın gaz gereksiniminin yaklaşık yüzde 19’u hâlâ Rusya’dan, Türk Akım boru sınırı ve LNG sevkiyatları yoluyla karşılanıyor, bu oran 2022 öncesinde yaklaşık yüzde 45’ti. Belçika, Fransa, Hollanda ve İspanya Rus LNG’si ithal eden ülkeler ortasında yer alıyor. Fransa Sanayi Bakanı Marc Ferracci, “Bu planı prensipte büsbütün destekliyoruz; emelimiz, işletmelere azami güvenlik sağlayacak yanlışsız tahlilleri bulmak” açıklamalarında bulundu.
